Фільтраваць
Імёны
Падзеі
Помнікі
Рэгіён
Прадметы
Установы
Спадчына: Вялікае Княства Літоўскае

Кобрынская эканомія — каралеўскае зямельнае ўладанне ў Вялікім Княстве Літоўскім XVI–XVIII cтст., «сталовы маёнтак» вялікіх князёў літоўскіх і каралёў польскіх, які існаваў у 1519–1795 гг. Эканомія (грэч. Oikonomia — кіраванне гаспадаркай) — сталовы маёнтак, від дзяржаўнага зямельнага ўладання ў ВКЛ для задавальнення патрэб двара манарха і прыдворнага скарбу. Эканоміі мелі ўласнае адміністрацыйна-гаспадарчае кіраванне, падначаленае надворнаму падскарбію ВКЛ.

У Польшчы і Вялікім Княстве Літоўскім у ХVІ–ХVІІІ стст. эканоміі з’яўляліся феадальнымі гаспадаркамі, дзяржаўным зямельным уладаннем. На каранацыйным сойме 1588 г. для забеспячэння караля і вялікага князя Жыгімонта ІІІ Вазы былі ўстаноўлены сталовыя эканоміі: Аліцкая, Берасцейская, Гарадзецкая, Камянецкая, Кобрынская, Магілёўская, Шавельская. У ВКЛ раздзяленне паміж каралеўскай і дзяржаўнай маёмасцю адбылося ў 1589 г.

З сярэдзіны XIII ст. у землях, якія цяпер адпавядаюць тэрыторыі сучаснай Беларусі, адбыліся кардынальныя змены. Літоўскі князь Міндоўг аб’яднаў пад сваёй уладай частку літоўскіх і ўсходнеславянскіх зямель, паклаўшы пачатак дзяржаве, вядомай як Вялікае Княства Літоўскае (ВКЛ), працэс фарміравання якой быў працяглым. Дынастычныя шлюбы, пагадненні (у рэдкіх выпадках — захоп) паміж асобнымі княствамі прывялі да ўзнікнення федэратыўнага аб’яднання. У аснове гэтага працэсу было мноства прычын, аднак галоўнымі былі: стварэнне палітычнага, ваеннага і эканамічнага саюзу супраць крыжакоў, галіцка-валынскіх князёў, татара-манголаў.

Антыфеадальная казацка-сялянская вайна рускага (украінскага і беларускага) народа пачалася ў 1648 годзе, вялася за захаванне сваёй праваслаўнай веры, за ўратаванне ад прыгнёту польскіх паноў і за стварэнне сваёй дзяржаўнасці. На яе чале стаяў гетман Багдан Хмяльніцкі (каля 1595–1657). Удзельнікі паўстання аб’яўляліся казакамі, а сам удзел у ім называўся казакаваннем. Асноўная маса паўстанцаў была сялянамі і прыроднымі казакамі, а таксама ўдзельнічалі мяшчане і дробнае праваслаўнае духавенства.

Камянец (цяпер горад Брэсцкай вобласці) заснаваны ў другой палове XIII ст. у якасці паўночна-заходняга фарпоста рускіх зямель. Ён быў размешчаны на перасячэнні ажыўленых гандлёвых шляхоў з Брэста ў Гродна і з Кракава ў Вільню. Добра ўмацаваны, ён неўзабаве стаў буйным гандлёвым цэнтрам. Для князёў Камянец меў асаблівую каштоўнасць як ключавы пагранічны пункт, растучы гандлёва-рамеслены цэнтр, месца адпачынку і палявання.

Вальныя сеймы (соймы) Вялікага Княства Літоўскага – саслоўна-прадстаўнічыя органы. Нарады польскага манарха з саноўнікамі як пасяджэнні агульнадзяржаўнага прадстаўнічага органа пачалі праходзіць з другой трэці ХV ст., а са стварэннем Рэчы Паспалітай у 1569 годзе пачалі збірацца агульныя Літоўскія сеймы. На іх абмяркоўваліся усе агульнадзяржаўныя пытанні: заканадаўства, выбранне вялікага князя, прывілеі шляхты, падаткі, адносіны з іншымі дзяржавамі. На месцах існавалі павятовыя сеймікі.

Пасля смерці вялікага князя Альгерда (1296–1377) у Вялікім Княстве Літоўскім пачалася барацьба за ўладу. Вялікім князем стаў Ягайла Альгердавіч (1362–1434), але паколькі ён быў яшчэ падлеткам, то фактычна правіцелем ВКЛ быў ягоны дзядзька Кейстут.

Міхал Клеафас Агінскі нарадзіўся 25 верасня 1765 года ў Гузаве каля Варшавы ў высокаадукаванай шляхецкай сям’і. Княжацкі род Агінскіх належаў да вышэйшых арыстакратычных колаў Рэчы Паспалітай.

Пасевіна (Possevino) Антоніо (італ. Antonio Possevino, лат. Antonius Possevinus; у рускай дарэвалюцыйнай гістарыяграфіі Пасевін) – дыпламат, тэолаг, педагог.

Трэцi Статут Вялiкага княства Лiтоўскага, якi дзейнiчаў з 1589 года, а пасля далучэння Беларусi да Расiйскай iмперыi – у Вiцебскай i Магiлёўскай губернiях да 1831 года, у Вiленскай, Гродзенскай i Мiнскай губернiях да 1840 года – больш за 250 гадоў.

Старонка 2 з 3